Zamek w Grodnie. Dom pogrzebowy I Rzeczpospolitej

Jakkolwiek brzmi to zasmucająco i ponuro, prawdą jest, iż barokowy Nowy Zamek w Grodnie stał się w połowie 1793 roku „domem pogrzebowym” Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Tam bowiem odbył się ostatni sejm Rzeczypospolitej i tam położono na ponad sto lat – jak napisał poeta – „ciężki kamień na grobie Polski” – państwa, które było niegdyś w Europie mocarstwem sięgającym obszarowo od Morza Bałtyckiego do Morza Czarnego.

Niewiele jest w polskiej historii wydarzeń tak upokarzających i kompromitujących ówczesne elity polityczne, jak to sejmowe zgromadzenie 120 posłów i 12 senatorów. Sejm grodzieński obradował pod lufami rosyjskich karabinów i armat. Miał się zakończyć w ciągu dwóch tygodni, a trwał pięć miesięcy – od czerwca do listopada 1793 roku.