Wyjątkowa emerytura lub renta od prezesa ZUS-u

Grażyna Mazurek, kb

Nie spełniasz warunków, by normalnie otrzymać emeryturę lub rentę, a los bardzo Cię doświadczył? W drodze wyjątku może je przyznać prezes Zakładu.

W szczególnych okolicznościach możesz dostać emeryturę lub rentę z powodu niezdolności do pracy albo rentę rodzinną, gdy nie masz uprawnień do otrzymania ich w zwykłym trybie.

Podstawą prawną jest ustawa o emeryturach i rentach, a dokładnie - artykuł 83. Brane są przy tym pod uwagę pewne kryteria.

Warunki
Muszą być spełnione łącznie cztery przesłanki:

1) wnioskodawca jest lub był osobą ubezpieczoną albo jest członkiem rodziny pozostałym po ubezpieczonym,

2) nie spełnia warunków wymaganych w ustawie o emeryturach i rentach do uzyskania świadczeń wskutek szczególnych okoliczności,

3) nie może podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek,

4) nie ma niezbędnych środków utrzymania.

Wyjątkowość tych świadczeń

Polega na tym, że są one finansowane z budżetu państwa, a nie z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Ponadto, co jest właściwie dla nas najważniejsze, przyznanie tych świadczeń oparte jest na uznaniu prezesa ZUS-u. Jest to tak zwane uznanie administracyjne. Nie jest jednak dowolne, lecz podlega kontroli sądu administracyjnego.

Kto jest uprawniony

Prezes ZUS może przyznać wyjątkowe świadczenie ubezpieczonemu albo pozostałym po nim członkom rodziny. Za członków rodziny uprawnionych do tego świadczenia uważa się:

• dzieci,
• małżonka (wdowę, wdowca)
• i rodziców.

Warto pamiętać
Osoba występująca z wnioskiem musi udowodnić, że na skutek szczególnych okoliczności nie jest w stanie otrzymać świadczeń w zwykłym trybie. W przepisach jednak nie znajdziemy definicji szczególnych okoliczności. Są one oceniane za każdym razem indywidualnie w konkretnej sprawie.

Gdy brakuje na życie

Świadczenie w drodze wyjątku może otrzymać ten, kto ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek nie może podjąć zatrudnienia.

• O niezdolności do pracy orzeka lekarz orzecznik ZUS albo komisja lekarska, gdy zostanie złożony sprzeciw lub zarzut wadliwości orzeczenia.
• Natomiast, jeśli chodzi o wiek, to brana jest pod uwagę niepełnoletność (nieukończenie 18 lat) lub wiek emerytalny (60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn), gdyż te granice wiekowe powodują, że osoba ubiegająca się o świadczenie nie może podjąć zatrudnienia.

Ponadto jednym z warunków przyznania przez prezesa ZUS świadczenia jest wykazanie, że wnioskodawca nie ma niezbędnych środków utrzymania. Pojęcie to nie jest jednak ściśle określone w ustawie emerytalnej i każdorazowo podlega ocenie.

Jakie dokumenty

O świadczenie wyjątkowe trzeba wystąpić z wnioskiem. Można go przesłać prezesowi ZUS albo przekazać za pośrednictwem jednostki ZUS właściwej ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy.
Do wniosku trzeba dołączyć wypełnione oświadczenie o stanie majątkowym i rodzinnym. Jest to druk ZUS Rp - 15, dostępny w placówkach ZUS lub na stronie internetowej - http://www.zus.pl/pliki/formularze/rp_15.pdf

Na potwierdzenie danych zawartych w oświadczeniu należy dołączyć odpowiednie zaświadczenia, na przykład o:

• stanie zdrowia,
• wysokości zasiłku dla bezrobotnych,
• kwotach zasiłku z pomocy społecznej itp.

Uwaga!
Prezes ZUS podejmuje decyzję w sprawie świadczeń wyjątkowych wtedy, gdy został wyczerpany zwykły tryb. Najpierw więc trzeba uzyskać decyzję odmowną ZUS-u. Bo musi być spełniona przesłanka braku uprawnień do świadczenia w zwykłym trybie.

Jeśli do prezesa ZUS-u, trafi wniosek o wyjątkowe świadczenia podczas gdy trwa jeszcze postępowanie odwoławcze, na przykład w sądzie pracy i ubezpieczeń, wówczas prezes zawiesi wydanie decyzji do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.

Ile dostaniesz
880,45 zł - tyle wynosi wyjątkowe świadczenie od prezesa ZUS. To kwota równa najniższej emeryturze.

Najniższe emerytury i renty

Kwoty najniższych gwarantowanych świadczeń emerytalno-rentowych od 1 marca 2015 roku do końca kwietnia 2016 roku.:

• emerytura, renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i renta rodzinna - 880,45 zł ;
• renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy - 675,13 zł ;
• renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową i renta rodzinna wypadkowa - 1.056,54 zł;
• renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową - 810,16 zł.

Wysokość dodatków do świadczeń emerytalno-rentowych od 1 marca 2015 r.:

• dodatek pielęgnacyjny, za tajne nauczanie - 208,17 zł;
• dodatek pielęgnacyjny dla inwalidy wojennego całkowicie niezdolnego do pracy i samodzielnej egzystencji- 312,26 zł;
• dla sieroty zupełnej- 391,26 zł;
• kombatancki, świadczenie w wysokości dodatku kombatanckiego - 208,17 zł
• dodatek kompensacyjny - 31,23 zł;
• świadczenie pieniężne dla żołnierzy zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianych w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach wydobywania rud uranu i batalionach budowlanych - w zależności od liczby pełnych miesięcy trwania pracy - od 10,43 zł do 208,17 zł;
• świadczenie pieniężne przysługujące osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR - w zależności od liczby pełnych miesięcy trwania pracy - od 10,43 zł do 208,17 zł;
• świadczenie pieniężne przysługujące cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych - 739,58 zł.

Ile mogą wzrosnąć
W 2016 roku waloryzacja (podwyżka) świadczeń ma być niewielka. Według wstępnych prognoz mają wzrosnąć zaledwie o 0,52 proc. Zawiniła deflacja, czyli spadek cen, po ludzku tłumacząc. Jeśli nic się nie zmieni, najniższa emerytura zwiększy się z 880,45 zł brutto do 885 zł brutto, czyli tylko o niecałe 5 zł. Z kolei średnia emerytura (2.068,50 zł brutto wg danych z I kw. tego roku) będzie większa o około 11 zł brutto.