Suplementy diety. To nie lek, a... żywność

Kaśka Borek

Bywają reklamowane jako doskonały prezent pod choinkę. Zanim je kupisz, sprawdź, co trzeba wiedzieć o suplementach.

Przypominamy: suplementy diety zawierają czasami takie same substancje czynne, co leki, dlatego można je przedawkować.

Zamiast kolejnego portfela, krawata czy papci, daj bliskim w świątecznym prezencie to, co najważniejsze - produkt, który poprawi i zadba o ich zdrowie. Taki przekaz płynie z różnego rodzaju reklam, z którymi się stykamy, nie tylko przed świętami. Zachęcają nas, byśmy kupili na przykład produkty „dbające” o serce, wzrok, wątrobę czy odporność albo „walczące” z oponką na brzuchu. Nie zawsze warto jednak wierzyć reklamie. A warto mieć wiedzę na temat tego, co rzeczywiście kupujemy. Dlatego dwanaście instytucji (m.in. główne inspektoraty farmaceutyczny i sanitarny, Ministerstwo Zdrowia czy Narodowy Instytut Leków) przeprowadzają akcję informacyjną, która ma zwrócić naszą uwagę na to, że reklamy nie zawsze rzetelnie i wyczerpująco informują o właściwościach produktów.

Bez konsultacji z lekarzem suplementów nie powinny stosować również osoby planujące zabiegi chirurgiczne (bo mogą na przykład wpływać na krzepliwość krwi).

To nie jest lek!

Możemy kupić coraz więcej suplementów, których skład, wygląd i przeznaczenie mogą sugerować, że stanowią „odpowiedniki” lub nawet „zastępują lek”. Ale w świetle prawa to jest... żywność, dlatego podlegają prawu żywnościowemu.

1. Leki - i na receptę, i nie - to produkty o potwierdzonym badaniami działaniu leczniczym lub profilaktycznym, udowodnionym w procesie rejestracji. Suplementy diety mogą w pewnym stopniu działać na organizm, ale ani nie leczą, ani nie zapobiegają chorobom.
2. Przepisy wyraźnie określają, jakie dokumenty należy przedstawić dla potwierdzenia jakości, skuteczności, a przede wszystkim bezpieczeństwa produktu leczniczego (leku). W przypadku suplementów diety takie obostrzenia praktycznie nie występują.
3. Wytwarzanie produktów leczniczych stale nadzoruje inspekcja farmaceutyczna, a ich wytwórcy są regularnie kontrolowani i muszą spełniać różne rygorystyczne wymogi, by zapewnienia bezpieczeństwo stosowania leków. W przypadku suplementów diety konieczne jest tylko poinformowanie Głównego Inspektora Sanitarnego o wprowadzeniu lub zamiarze wprowadzenia danego suplementu do obrotu. Nie jest wymagana dokumentacja potwierdzająca jakość oraz deklarowane efekty działania. Za konkretny produkt odpowiada przede wszystkim jego producent lub importer.
4. W suplementach mogą być niektóre składniki, które są również w lekach. Ale ich zawartość/stężenie jest niższe, przez co nie wykazują działania leczniczego.

Zapamiętaj: w przypadku stosowania kilku suplementów diety i leków o zbliżonym składzie może dojść do przedawkowania danej substancji.

Zapamiętaj!

Suplementy diety nie leczą ani nie zapobiegają chorobom. Są środkami spożywczymi. Są uznawane za żywności i - podobnie jak inne produkty tej kategorii, na przykład nabiał czy warzywa - zawierają określone substancje odżywcze, tyle że w bardziej skoncentrowanej formie.
Podstawowym celem stosowania suplementów jest uzupełnianie normalnej diety, ewentualnych niedoborów, które w niej występują. Mogą mieć korzystny wpływ na zdrowie, ale również negatywnie wpływać na organizm.

Zacznij odróżniać - dla zdrowia

Suplementy mogą mieć postać zbliżoną do leku, na przykład występować w formie tabletki czy syropu, być wytwarzane przez tych samych producentów i mieć podobną nazwę (na przykład witamina C). Część z nich jest sprzedawana w aptekach. Ale nie zmienia to faktu, że to środki spożywcze. Dlatego przed zakupem upewnij się, czy dany produkt jest lekiem, czy suplementem (jego opakowanie zawsze zawiera określenie „suplement diety”).

Możesz sobie zaszkodzić!

Preparaty - także pochodzenia naturalnego - mogą negatywne oddziaływać na Twój organizm oraz w niekorzystny sposób wpływać na efekty stosowanych innych suplementów lub leków.

Przekraczanie dziennych porcji oraz stosowanie zbyt wielu suplementów diety jednocześnie zwiększa ryzyko pogorszenia stanu zdrowia.

Pamiętajmy również, że w sprzedaży mogą być również sfałszowane suplementy diety (ich rzeczywisty skład różni się od deklaracji producenta). Dotyczy to w głównej mierze produktów sprzedawanych za pośrednictwem internetu lub z niewiadomego źródła.

Seniorzy i rodzice! Wy szczególnie uważajcie

Szczególną ostrożność przy stosowaniu suplementów diety powinny zachować osoby przyjmujące leki, na przykład w chorobach przewlekłych. Należą do nich między innymi osoby starsze, które ze względu na pogarszający się stan zdrowia częściej korzystają z określonego rodzaju leków.

Suplementy diety w postaci lizaków lub cukierków, mimo formy, nadal pozostają suplementami - ze wszystkimi tego konsekwencjami!

Z kolei stosowanie bez wskazania lekarskiego suplementów diety u dzieci, zwłaszcza poniżej 6. roku życia, może zaszkodzić rozwijającemu się organizmowi. Objawy mogą ujawnić się w późniejszym okresie, bo na przykład nadmierna ilość witamin może blokować naturalny system odpornościowy.

Zanim kupisz czy zażyjesz

1. Stosowanie suplementów diety powinno być konsultowane z lekarzem, farmaceutą lub dietetykiem. Poinformuj ich o wszystkich przyjmowanych lekach i innych preparatach.
2. Zapoznaj się z opakowaniem lub ulotką. Stosuj suplementy diety zgodnie ze wskazaniami dotyczącymi dziennej porcji. Znajdziesz je na opakowaniu. Przekraczanie limitów dziennego spożycia danej substancji nie polepszy efektów, a może skutkować pogorszeniem stanu zdrowia. Na przykład nadmierne zgromadzenie określonego rodzaju witamin w organizmie może spowodować zaburzenia pracy układu pokarmowego.
3. Naturalne nie zawsze oznacza zdrowe i w pełni bezpieczne, co mogą sugerować reklamy suplementów.
4. Kupując produkt znajdujący się w sprzedaży pozaaptecznej, sprawdź, czy rzeczywiście masz do czynienia z suplementem diety, który został zgłoszony do wprowadzenia do obrotu w Polsce u Głównego Inspektora Sanitarnego. Informacje te znajdziesz na stronie internetowej www.rejestrzp.gis.gov.pl
5. Nie kupuj rzekomych suplementów, jeśli nie znajdziesz ich w powyższym wykazie!
6. Nigdy nie kupuj suplementów diety na bazarach czy z innych podejrzanych źródeł. Mając do czynienia ze sprzedażą internetową, zachowaj szczególną ostrożność.
7. Nie diagnozuj swojego stanu zdrowia ani zdrowia twojego dziecka na podstawie reklam. Te same objawy (m.in. przemęczenie, apatia, brak apetytu) mogą mieć różne przyczyny, niekoniecznie związane z brakiem magnezu, witamin lub innej substancji sugerowanej przez reklamę.
8. Suplementami diety nie zastąpisz posiłku czy właściwego, zrównoważonego sposobu odżywiania. Nie zastąpisz nimi również aktywności fizycznej oraz zdrowego stylu życia.

Pamiętaj: reklamy często odwołują się do wieku. Ale to, że ukończyłeś na przykład 60 lat nie oznacza, że brakuje Ci konkretnej substancji odżywczej.

Konsultacja merytoryczna: Ewa Mazurkiewicz, inspekcja handlowa