„Solidarność” bez kobiet była niemożliwa, choć to nie one stawały na czele

Marta Dzido, współautorka filmu „Solidarność według kobiet” i autorka książki „Kobiety Solidarności”. W ubiegłym tygodniu spotkała się z Opolanami w Centrum Dialogu Obywatelskiego.

We wstępie do książki „Kobiety Solidarności” pisze pani, że do pracy nad nią raczej panią zniechęcano, bo kogo to po latach interesuje. A skoro już musi pani pisać o historii, to może lepiej wybrać starożytny Egipt.
Może to był właśnie jeden z powodów, bo o Egipcie uczyliśmy się w szkole przez cały semestr. A o „Solidarności” mieliśmy dokładnie jedną lekcję, że Lech Wałęsa przeskoczył przez płot, powstała „Solidarność”, a później wolna Polska. Tych powodów było dużo. Jak mówiłam podczas spotkania w Opolu, jednym z pretekstów był 10 kwietnia. Nie pamiętam, w której to było telewizji, ale kiedy na pasku wyświetlano nazwiska osób, które zginęły w Smoleńsku, obok Anny Walentynowicz pojawiła się informacja „osoba towarzysząca”. Pomyślałam wtedy, że jeśli czegoś nie zrobimy, to kobieta, w obronie której ogłoszono strajk w stoczni i która w czasie tego strajku odegrała bardzo ważną rolę, może za 5-10 lat pozostać już tylko osobą towarzyszącą. I uznałam, że trzeba się spotkać z tymi, którzy jeszcze żyją i porozmawiać o tamtych czasach. Była też legenda o napisie, który podobno wisiał na murach gdańskiej stoczni: „Kobiety, nie przeszkadzajcie nam, my walczymy o Polskę”. Kiedy zaczęłam temat drążyć, trafiłam na książkę Shany Penn „Sekrety Solidarności” i Ewy Kondratowicz „Szminka na sztandarze”. Przekonałam się, jak wiele z tej historii nie wiemy. To sprowokowało do poszukiwań.

I najpierw do pracy nad filmem „Solidarność według kobiet”, którego jest pani współautorką.
Zaczęliśmy zdjęcia do filmu. Spotykałyśmy się z jego bohaterkami, najpierw w Warszawie z Ludwiką Wujec, później w Gdańsku z Joanną Gwiazdą. One dawały nam kontakty do kolejnych koleżanek, często zapomnianych. Tak trafiliśmy do Ewy Kubasiewicz, do Jadwigi Chmielowskiej. Po kilkunastu miesiącach poszukiwań odnaleźliśmy Ewę Ossowską.