Podpisy do zdjęć. Czyli wykadrowana historia słynnej galerii Krzysztofory

Przy stoliku siedzą: Tadeusz Kantor, Maria Stangret z papierosem w ręku, Stanisław Balewicz i Adam Marczyński. Pośrodku widać stojącego Alfreda Lenicę. Jedynego, który patrzy w obiektyw. - Kantor wygląda jak zawsze. Czyli udaje, że właściwie nic go nie interesuje - mówi Jacek Maria Stokłosa, wieloletni aktor teatru Tadeusza Kantora, artysta, fotografik i autor tego kadru.

Zdjęcie powstało w 1965 roku. Od dwóch lat jego autor był już stałym bywalcem galerii Krzysztofory. Czyli miejsca, jakiego dotąd w Krakowie nie było. Matecznika awangardy, azylu sztuki niezależnej. Miejsca, gdzie „wszystko się zaczęło”. Wszystko, czyli historia Grupy Krakowskiej. Tej drugiej.

Przez II wojnę Grupa Krakowska rozpierzchła się. Mowa o tej pierwszej, która powstała przy Komunistycznym Związku Młodzieży w 1930 roku. Należeli do niej wówczas lewicujący, młodzi artyści-plastycy. W tym towarzystwie byli m.in. Sasza Blonder, Maria Jarema, Adam Marczyński, Jonasz Stern. Orbitował wśród nich Tadeusz Kantor, który po wojnie odwołał się do ich legendy, powołując do życia Drugą Grupę Krakowską. Ale nie od razu. Po chwilowym epizodzie - jak Ogólnopolska Wystawa Sztuki Nowoczesnej na przełomie 1948 i 1949 roku - do połowy lat 50. obowiązywała doktryna socrealizmu. Gdy przyszła ulga odwilży, zrobili w siedzibie Związku Polskich Artystów Plastyków „Wystawę 9 malarzy”. Powstał teatr Cricot 2, a w 1957 roku wreszcie mogła się ukonstytuować Druga Grupa Krakowska. Ukonstytuować to dobre słowo - bo wszystko odbyło się formalnie. W sądzie zarejestrowano pod numerem 1 Stowarzyszenie Artystyczne Grupa Krakowska.