Najpierw się badam, potem biegam
Bieganie. W parkach, po leśnych dróżkach, nad rzeką, na plaży. Regularne bieganie to zysk dla organizmu: mniej kalorii, więcej tlenu, niższe ciśnienie. Jednak każdy zdrowy człowiek, który do tej pory był mało aktywny fizycznie, przygodę z bieganiem musi rozpocząć powoli i rozsądnie.
Bieganie stało się atrakcyjną formą spędzania wolnego czasu, ponieważ łączy dbanie o zdrowie i kondycję z relaksem. Umożliwia szybsze spalanie tłuszczu, dotlenia organizm i obniża ciśnienie krwi. Popularność biegania, także w Polsce, rośnie z roku na rok i trudno się dziwić - jest powszechnie dostępne, niezależne od pory dnia i roku, nie wymaga - poza butami i ubiorem- specjalnego sprzętu, nie trzeba kupować karnetu na siłownię.
Czy jednak bieganie jest dla każdego i czy biegać możemy zacząć w jakimkolwiek okresie życia? Niestety, nie. I nie chodzi tylko o bóle stawów czy kolan.
Po latach bezruchu
- Bieganie i wzmożony wysiłek fizyczny po latach bezruchu może być nawet groźny dla zdrowia - mówi Anna Piotrowska-Mietelska, ekspert sieci laboratoriów Diagnostyka i przestrzega przed spontanicznością w rozpoczęciu przygody z bieganiem. - Radziłabym rozsądne i dojrzałe podejście do rozpoczęcia przygody z joggingiem. Wizyta u kardiologa, jeśli mamy problemy z ciśnieniem i seria bazowych badań: morfologia, CRP, poziom elektrolitów, badanie nerek, poziom wapnia i witaminy D3, która pomaga wiązać wapń i utrzymać w dobrej kondycji nasz układ kostny.
Przy nadciśnieniu bieganie jest niewskazane. W czasie biegu jeszcze bardziej zwiększa się tętno i ciśnienie, a taki wysiłek może być niebezpieczny - osoby z nadciśnieniem powinny zasięgnąć porady kardiologa. W ogóle każdy, kto cierpi na jakieś przewlekłe schorzenie i pozostaje pod stałą opieką lekarza specjalisty, powinien pomysł nowej aktywności z nim skonsultować. Natomiast wszyscy powinni zacząć od badań ogólnych, bo bieganie, jak każdy sport, stanowi wyzwanie i obciążenie dla organizmu, zwłaszcza w początkowej fazie.
Morfologia, ale nie tylko
Morfologia krwi obwodowej jest najbardziej podstawowym i powszechnym badaniem diagnostycznym - pozwala na ogólny ogląd stanu zdrowia. Organizm podczas długotrwałego wysiłku potrzebuje wydolnego mechanizmu transportującego tlen do wszystkich komórek organizmu. Taką rolę spełnia hemoglobina zawarta w czerwonych ciałkach krwi, czyli erytrocytach. Zatem zaburzenia w ilości i jakości erytrocytów mogą świadczyć o niedokrwistości, której przyczyny zdecydowanie należy wyjaśnić przed rozpoczęciem biegania. Natomiast ilość i wzajemne proporcje poszczególnych populacji leukocytów mogą zwrócić uwagę na trwające infekcje, alergie lub choroby przewlekłe. Innym ważnym wskaźnikiem w morfologii są trombocyty, czyli płytki krwi, których nieprawidłowe poziomy wskazują na skłonność do krwawień, gdy jest ich za mało lub zakrzepów, kiedy jest ich za dużo. To bardzo ważny parametr, długodystansowe biegi, zwłaszcza w górach, powodują z jednej strony zagęszczenie krwi i wzrost jej lepkości, z drugiej udowodniono, że długotrwały wysiłek prowadzi do aktywacji trombocytów. Tworzące się skrzepy stanowią zagrożenie i są czynnikiem mogącym spowodować niebezpieczne powikłania, takie jak w skrajnych przypadkach udar lub zawał.
Wskaźniki biochemiczne
Obok morfologii krwi warto sprawdzić podstawowe wskaźniki biochemiczne oceniające wydolność poszczególnych organów. Jednym z takich markerów jest białko c-reaktywne CRP, będące bardzo czułym wskaźnikiem ostrych oraz przewlekłych stanów zapalnych różnego pochodzenia. Jego poziom we krwi wzrasta w odpowiedzi na infekcje zarówno wirusowe, jak i bakteryjne, ale także w stanach zapalnych nie wynikających z infekcji, takich jak choroby autoimmunologiczne, miażdżyca albo nowotwory.
W związku z intensyfikacją przemian biochemicznych w trakcie biegu istotna jest prawidłowa funkcja nerek, które podczas wysiłku fizycznego są bardziej obciążone. Podstawowymi parametrami sprawdzającymi funkcję tego narządu jest kreatynina i mocznik - ich stężenie we krwi przyniesie odpowiedź, czy nerki pracują prawidłowo.
Lipidogram i elektrolity
Aktywność fizyczna, w tym także bieganie, to pogromca tkanki tłuszczowej i strażnik lipidogramu, reguluje bowiem poszczególne frakcje tłuszczowe obniżając stężenie „złego” cholesterolu LDL oraz cholesterolu całkowitego we krwi. Nieprawidłowe poziomy wskaźników lipidowych to zwiększone ryzyko miażdżycy i incydentów sercowo-naczyniowych. Osoby obarczone takim ryzykiem powinny ostrożnie rozpoczynać przygodę z bieganiem.
Podczas intensywnego biegu pocimy się, co wprowadza lekki zamęt elektrolitowy. Dlatego przed rozpoczęciem treningów istotne jest badanie w kierunku stężenia najważniejszych elektrolitów, takich jak sód i potas. Zaburzenia elektrolitowe mogą się okazać przeciwwskazaniem do uprawiania sportów wytrzymałościowych. Za zmęczenie i osłabienie, a tym samym mniejszą wydolność, odpowiada niedobór tak ważnego pierwiastka, jakim jest magnez. Niestety, trudno go przyswajamy, a łatwo tracimy. Warto poznać zasoby tego mikroelementu w organizmie wykonując pomiar jego stężenia we krwi.
Bardzo istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu wielu układów naszego ciała odgrywa witamina D. To ona odpowiada m.in. za przyswajanie wapnia i utrzymywanie gospodarki wapniowo-fosforanowej, a tym samym całego układu kostnego w dobrej kondycji. Wytwarzana jest w skórze pod wpływem słońca, niestety, w naszej sferze klimatycznej jesteśmy narażeni na duże jej niedobory, szczególnie po zimie. Zasadne jest więc skontrolowanie również poziomu wapnia oraz witaminy D we krwi.
Analiza moczu
Obok podstawowych badań krwi, warto wykonać także analizę moczu. Wynik tego badania ocenia pracę nerek oraz ogólną kondycję organizmu. Obecność bakterii w moczu może oznaczać infekcje, a wykrycie glukozy może świadczyć o zaburzeniach metabolizmu węglowodanów.
- Jeżeli wyniki badań czynnościowych oraz laboratoryjnych nie budzą niepokoju, mamy zielone światło do tego, aby zacząć swoją przygodę z bieganiem - podsumowuje Anna Piotrowska-Mietelska. - Jeśli jednak odbiegają od normy, warto je wcześniej skonsultować. Także będąc już zaawansowanymi biegaczami nie powinniśmy zapominać o regularnej kontroli parametrów zdrowia. Taka regularność pozwoli na ocenę zmian zachodzących w organizmie, a jednocześnie zapewni bezpieczeństwo uprawiania sportu.
WIDEO: Magnes. Kultura Gazura - odcinek 7
Autor: Gazeta Krakowska, Dziennik Polski, NaszeMiasto