Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie
Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie
Szreniawa 62-052, ul. Dworcowa 5
tel. 61/810 76 29, e-mail: muzeum@muzeum-szreniawa.pl,
www.muzeum-szreniawa.pl
Muzeum Przyrodniczo – Łowiecie w Uzarzewie
Kobylnica 62-006, ul. Akacjowa 12
tel. 61/818 12 11, e-mail: uzarzewo@muzeum-szreniawa.pl
Muzeum Wikliniarstwa i Chmielarstwa w Nowym Tomyślu
ul. Topolowa 10, 64-300 Nowy Tomyśl
tel. 61 44 22 311, e-mail: nowytomysl@muzeum-szreniawa.pl
Muzeum Młynarstwa w Jaraczu
Jaracz 45, 64-610 Rogoźno
tel./fax 67 261 05 15
e-mail: jaracz@muzeum-szreniawa.pl
Muzeum Gospodarki Mięsnej w Sielinku
ul. Parkowa 2, 64-330 Opalenica
tel./fax 61 447 36 14
sielinko@muzeum-szreniawa.pl
Skansen i Muzeum Pszczelarstwa im. prof. Ryszarda Kosteckiego
ul. Poznańska 35, 62 – 020 Swarzędz
tel./fax: 61 651 18 17
e-mail: swarzedz@muzeum-szreniawa.pl
Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno – Spożywczego w Szreniawie choć może się pochwalić imponującymi zbiorami, którymi mogłoby obdzielić kilka placówek muzealnych innych branż, jest jednostką o praktycznym charakterze, tętniącą życiem i w mistrzowski sposób łączącym historię z chwilą obecną. W efekcie jego goście mogą łatwo zrozumieć historię rolnictwa wielkopolskiego krajowego, bez nudnych wykładów, czy lektur specjalistycznej prasy.
Bo znakomity kontakt z gośćmi i ciekawa oferta ich przyciągająca, jest podstawą pracy szreniawskich ekspertów. Nie trzeba uczyć się o pracy kowala i kołodzieja siedząc przy stoliku w szkole, czy w bibliotece, a później przesuwać się w szeregu gości przed oszklonymi gablotami z narzędziami, podkowami i piastami kół. Zamiast tego bowiem można przyjść na pasjonującą lekcję w postaci pokazu na żywo pracy tych rzemieślników. Miech w akcji, rozżarzona do czerwoności podkowa, iskry spod młota - tu wszystko jest na żywo, w zasięgu ręki. Można pytać, dotknąć, a nawet samemu spróbować wykonać niektóre czynności. A w efekcie - zapamiętać na długo!
Tak samo prezentowane są zwyczaje wielkanocne, bożonarodzeniowe, festyny i jarmarki (warto zaglądać na stronę muzeum, by poznać ich terminy!), a gdy pogoda pozwala, to można załapać się na pokazy aranżujące więcej niecodziennych aktorów, np pokaz orki z udziałem zwierząt pociągowych! A wystawy czasowe bardzo dobre uzupełniają żywą ofertę - poznajemy na nich powozy, Tadeusza Kościuszkę, specjalistów od fotografii, od malarstwa, a jakiekolwiek prezentacje statyczne - mają swoje odzwierciedlenie w ekspozycji ruchomej lub w codziennym znanym - choć nie zawsze zauważanym życiu. Konia z rzędem na przykład temu, kto wie coś o samochodach rolniczych, lub samolotach rolniczych, mimo, że niejednokrotnie mijamy je na ulicy, czy podnosimy głowę słysząc dźwięk samolotu rolniczego. A w muzeum w Szreniawie dopiero się oczy otwierają, a zdziwione "nie wiedziałem..." jest słyszalne codziennie z wielu ust! Zajrzyjmy zatem do placówki, zdecydowanie wyróżniającej się wśród muzeów europejskich i światowych.
W zbiorach znajdują się piece chlebowe, skrzynie wianne i kufry z XVIII i XIX wieku, lokomobile parowe z takimi perełkami jak angielski Robey z 1895 roku i w pełni sprawna lokomobila samobieżna H. Cegielskiego typ LM z 1919 roku, a nawet samoloty rolnicze, w tym jedyny na świecie odrzutowiec rolniczy – polski M-15 Belphegor. Jest co podziwiać! Dzięki tej kolekcji możemy spojrzeć na rolnictwo inaczej, jak tylko na produkcję roślinną i zwierzęcą, ujrzeć jego potencjał i przebogatą historię, i co najważniejsze – tej historii można w Szreniawie dotknąć. Bo taka jest misja Muzeum – w dokładny, kompleksowy i przy tym intrygujący sposób przedstawiać historię rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego z terenu historycznych i współczesnych ziem polskich. Historia ta sięga czasów najdawniejszych, co sprawia, że goście ekspozycji poznają, jaki postęp dokonał się, by mogli dziś sięgnąć po chleb, owoce, czy kiełbasę, a także – by nie obawiali się wpływu szkodników, czy chorób roślinnych na ich przydomowe ogródki.
Jak przystało na nowoczesną placówkę muzealną, Muzeum w Szreniawie łączy funkcje edukacyjne i rekreacyjne. Organizuje zatem ciekawe pokazy muzealne, prezentujące np. dawne techniki omłotów, czyszczenia i przemiału ziarna, realizuje też koncepcję „żywego muzeum”, czyli prowadzi chów zwierząt gospodarskich (takich jak woły, koniki polskie, owce wrzosówki, kozy, świnie złotnickie pstre, drób i króliki), prowadzi sad starych odmian drzew owocowych, ogródek roślin zielarskich, poletka z roślinami tradycyjnymi, i uruchamia zabytkowe maszyny rolnicze. Co więcej, dzięki programowi interaktywnej popularyzacji zbiorów stale odnotowuje istotny, liczony w kilkunastu tysiącach gości rocznie wzrost frekwencji muzealnej! A goście nie tylko podziwiają, pytają i fotografują, ale także… włączają się w pasje szreniawskich muzealników. Ostatnio np. Muzeum tworzy stała ekspozycję, pod nazwą Muzeum Tarpana, poświęconą temu krajowemu samochodowi o wielu zastosowaniach. Zaczęło się od pierwszych kilku egzemplarzy tych pojazdów (dzisiaj w pełni sprawnych jest już ich kilkanaście) oraz wypożyczenia Muzeum zbiorów modeli Tarpana z kolekcji Marka Rybickiego, byłego pracownika Fabryki Samochodów Rolniczych, a teraz „tarpaniarze” chcą rozwijać ekspozycję dzięki kontaktowi z posiadaczami wszelkich pamiątek, dokumentów związanych z tą marką, jak również z właścicielami Tarpanów.
Warto dodać, że Muzeum nawiązuje do tradycji dziś już nieistniejącego Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie, którego początki sięgały 1875 roku. Na szczęście w 1959 r. Ministerstwo Rolnictwa podjęło uchwałę o utworzeniu nowego Muzeum Rolnictwa o zasięgu krajowym, którego głównym celem miała być dydaktyka. W 1963 r. ustalono, że jego siedziba ulokowana będzie w Szreniawie, blisko Wielkopolskiego Parku Narodowego. Jak można dowiedzieć się od szreniawskich muzealników, pierwszym dyrektorem został dr Władysław Rogala, a na potrzeby Muzeum wyremontowano pałac, uporządkowano teren parku dworskiego oraz wybudowano pierwszy pawilon wystawienniczy. W dniu 29 sierpnia 1964 r otwarto uroczyście Muzeum Rolnictwa w Szreniawie k. Poznania...
W 1975 roku otrzymało ono status muzeum narodowego, a w 1982 roku utworzono Oddział Muzeum Środowiska Przyrodniczego i Łowiectwa w Uzarzewie, a także Oddział Młynarstwa, Wodnych Budowli Przemysłu Wiejskiego i Rybactwa Śródlądowego w Jaraczu.
Placówka nosi swoją obecną nazwę – Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie – od 4 marca 1986 r. Już w tej postaci utworzyła Oddział Wikliniarstwa i Chmielarstwa w Nowym Tomyślu, Pracownię Ewidencji i Dokumentacji Zabytków Budownictwa Folwarcznego i Obiektów Przemysłu Rolno-Spożywczego, i – w dniu 28 grudnia 1998 r. - została wpisana do Państwowego Rejestru Muzeów. Obecnie Muzeum w Szreniawie, wraz ze swoimi pięcioma oddziałami terenowymi działa na podstawie statutu, który został zatwierdzony Uchwałą nr XLIII/821/14 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 31 marca 2014 r., według którego jego organizatorami są Samorząd Województwa Wielkopolskiego oraz minister właściwy do spraw Rolnictwa.
Muzeum Przyrodniczo – Łowiecie w Uzarzewie
Muzeum powstało w 1977 roku z inicjatywy Wojewódzkiej Rady Łowieckiej w Poznaniu. Od 1982 roku jest oddziałem Muzeum Narodowego Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie. Mieści się w odnowionym dziewiętnastowiecznym dworze położonym w sześciohektarowym parku krajobrazowym o urozmaiconej rzeźbie terenu. Drugim zabytkowym budynkiem jest stajnia-wozownia, w której od 1993 roku znajduje się ekspozycja przyrodnicza. W roku 2004 wielkopolski przedsiębiorca i myśliwy Adam Smorawiński podarował swoją kolekcję trofeów egzotycznych z 4 kontynentów, a do celów jej ekspozycji ufundował nowy pawilon. W 2010 roku rozbudował go na potrzeby powiększających się zbiorów, a także na kolekcję stu preparatów papug, którą zakupił dla Muzeum.
Muzeum Wikliniarstwa i Chmielarstwa w Nowym Tomyślu
Muzeum powstało w 1985 roku jako oddział Muzeum Narodowego Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie.
Na potrzeby powstałej placówki przeznaczono dwa obiekty: zrekonstruowany holenderski zabytkowy budynek mieszkalny z końca XVIII wieku, który stanowi główną siedzibę Muzeum i jest miejscem prezentacji obydwu wystaw stałych oraz drewniany stylizowany budynek – tzw. Dworek Myśliwski postawiony w 1977 roku będący miejscem prezentacji organizowanych cyklicznie, wystaw czasowych o różnej tematyce oraz stałej ekspozycji przyrodniczej. Obydwa budynki otacza teren o powierzchni 1.75 ha, na którym znajdują się ekspozycje botaniczne oraz prezentowane są artystyczne formy przestrzenne z wikliny. Całość znajduje się na terenie Parku Miejskiego. Muzeum znajduje się w rejonie o długoletniej tradycji uprawy wikliny i chmielu.
Muzeum Młynarstwa w Jaraczu
Muzeum położone jest w odległości 40 km od Poznania przy trasie nr 11 Poznań–Piła, przy wschodnim krańcu Puszczy Noteckiej, nad rzeką Wełną, w miejscu o dużych walorach krajobrazowych. W Jaraczu kończy się rezerwat przyrody „Wełna”, który obejmuje 3,5-kilometrowy odcinek rzeki o bystrym nurcie z florą i fauną charakterystyczną dla potoków karpackich.
Pierwsza wzmianka pisana o młynie w Jaraczu pochodzi z XV wieku. Był to jeden z wielu młynów poruszanych kołem wodnym zbudowanych na dopływach rzeki Warty. Obecnie w skład zabudowań osady młyńskiej, w której od 1981 r. prowadzone jest Muzeum Młynarstwa w Jaraczu, wchodzą następujące budynki:
• młyn wodny z przełomu XIX i XX wieku wraz z zespołem kanałów młynówki,
• młyn wietrzny – wiatrak koźlak z końca XVIII wieku,
• młyn wietrzny – wiatrak turbinowy z połowy XX wieku,
• stajnia przymłyńska z XIX wieku,
• dom mieszkalny z XIX wieku.
W budynku młyna wodnego z przełomu XIX i XX wieku napędzanego turbiną Francisa znajduje się ekspozycja przemysłowej techniki młynarskiej obejmująca cały cykl przemiału zboża na mąkę. Maszyny i urządzenia we młynie pochodzą z lat dwudziestych XX wieku. Dodatkowo wyeksponowane są tu modele młynów wodnych i drobny sprzęt pomocniczy. Drugi z młynów to wiatrak przeniesiony ze wsi Czacz (gm. Śmigiel) z końca XVIII wieku. Jest reprezentantem najbardziej charakterystycznych w Wielkopolsce wiatraków typu koźlak. Wnętrze młyna w sposób naturalny prezentuje wyposażenie obiektu podczas użytkowania. Dużą atrakcją dla zwiedzających są regularne pokazy pracy wiatraka przy wykorzystaniu siły wiatru. W budynku dawnej stajni urządzano ekspozycję poświęconą tradycyjnemu przetwórstwu zbożowemu. Prezentowane są tu żarna, stępy, śrutowniki do zboża o napędzie ręcznym lub kieratowym oraz mechaniczny śrutownik produkcji Zakładów H. Cegielskiego w Poznaniu. W kolejnym obiekcie muzealnym - „Domu Młynarza” znajduje się wystawa pt. „Kolekcja modeli wiatraków inż. Feliksa Klaczyńskiego” prezentująca unikalny zbiór ponad czterdziestu modeli wiatraków z całej Polski. Na terenie muzealnym prezentowane są również urządzenia służące do napędu młynów: silniki elektryczne i na gaz ssany oraz maszyny parowe.
Muzeum Gospodarki Mięsnej w Sielinku
W maju 2005 roku Muzeum Narodowe Rolnictwa w Szreniawie wzbogaciło się o nowy oddział – Muzeum Gospodarki Mięsnej, położony w Sielinku niedaleko Opalenicy. Placówka jest zlokalizowana na terenie Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Sielinku, jednego z najlepiej zagospodarowanych w Polsce. Muzeum Gospodarki Mięsnej mieści się w nowoczesnych pomieszczeniach, to znaczy w specjalnie na ten cel zbudowanym, funkcjonalnym budynku, uznanym w 1996 roku za jeden z trzech najlepszych nowo wybudowanych w Polsce. Okres przygotowań do otwarcia Muzeum sięga 1974 roku. Przez te lata prof. Wincenty Pezacki – inicjator przedsięwzięcia –gromadził eksponaty. Ofiarodawcami były w dużej części państwowe przedsiębiorstwa gospodarki mięsnej i chłodniczej, osoby związane z branżą, indywidualni rzemieślnicy i ich potomkowie, uczelnie, szkoły, organizacje rzeźnicko-wędliniarskie. Wśród eksponatów są depozyty czterech muzeów oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ekspozycja ukazuje historię rzemiosła rzeźnickiego i przemysłu mięsnego od połowy XVII wieku do lat 60. XX w. Zebrane muzealia dokumentują przetwórstwo mięsa od chwili uboju po wyrób wędlin i sprzedaż.
Liczne wpisy do księgi pamiątkowej świadczą o trafności pomysłu powołania placówki muzealnej o takim profilu (pierwsza i jedyna w Polsce, a trzecia w skali światowej – po Niemczech i Węgrzech).
Skansen i Muzeum Pszczelarstwa im. prof. Ryszarda Kosteckiego
Muzeum powstało jako oddział Muzeum Narodowego Rolnictwa w Szreniawie w 1999 roku na terenie istniejącego od 1963 roku skansenu pszczelarskiego.
Twórcą skansenu był prof. Ryszard Kostecki. Skansen stanowi unikatowy w skali europejskiej zbiór uli ilustrujący na ekspozycji plenerowej historię bartnictwa i pszczelarstwa na ziemiach polskich. W 1999 roku w pofolwarcznym budynku gospodarczym utworzono ekspozycję muzealną dotyczącą owadów użytkowych. W 2002 roku nadano Muzeum imię prof. Ryszarda Kosteckiego – twórcy skansenu i kolekcji uli, propagatorowi historii i tradycji pszczelarstwa.
